Discover everything about everything from Aimée Kiene

Niet om mezelf (al te veel) op de borst te kloppen, maar toen we bij Volkskrant Magazine een paar jaar geleden zagen dat Cindy Hoetmer met een nieuw boek kwam, was onze aandacht meteen gewekt. Ik kende Hoetmer als vaste columnist van BLVD die droogkomisch en zonder gene schreef over de tegenslagen in haar (meestal) vrijgezelle bestaan in Amsterdam, hoe zou het toch met haar zijn? We vroegen haar om een stuk, ze werd onze zomer-columnist en inmiddels is er een nieuw boek: Goed naar omstandigheden. Hoetmers bestaan is niet zo erg veranderd ten opzichte van het jaar 2000, ze heeft geen man, geen vaste baan, geen kinderen. Zelf noemt ze haar leven om die reden ‘mislukt’. Maar hoewel ze dus niet voldoet aan de doorsnee definitie van een geslaagd leven, een midlifecrisis heeft ze in elk geval ook niet. En wat onveranderd is gebleven in al die jaren is haar licht gedeprimeerde en toch ook grappige toon, waarvan ik net zo geniet al 20 jaar geleden.

Al dertig jaar komt ze haar met spullen volgepropte huis niet meer uit: de door fobieën gekwelde moeder van filmmaker Oeke Hoogendijk, bekend van eerdere documentaires over bijvoorbeeld de verbouwing van het Rijksmuseum. Hoogendijk maakt evoor het eerst een persoonlijke film, ze deed er 15 jaar over, en het pakt goed uit. Schrander en humorvol mopperend becommentarieert Lous Hoogendijk haar inhuizige bestaan, dat getekend is door de Holocaust. Hang gewoon camera's op in mijn huis, instrueert ze haar filmende dochter, dán zie je mij. Een meesterzet. Met een onverwachte rol van dj Tiësto.

De maker van deze podcast is getrouwd en bedenkt dat al zijn familieleden die ooit getrouwd zijn in hun leven inmiddels zijn gescheiden: zijn ouders, grootouders en al zijn tantes en ooms. Hij vraagt zich af: wat is de waarde van het huwelijk? Hoe worden we beïnvloed door de keuzes van onze familie? Zijn we niet beter af alleen? Coss stelt deze vragen in vijf afleveringen aan allemaal familieleden, en eindigt elke aflevering met een zelfgeschreven nummer. Simpel idee, dat goed werkt en inzichten oplevert over de liefde en wat er mis kan gaan.

Columnist Aaf Brandt Corstius wees me op deze Amerikaanse schrijver, in een stuk waarin ze opbiechtte (bijna) alleen nog vrouwelijke schrijvers te lezen. Ik onthield haar naam, en zag haar nog wel eens langskomen, bijvoorbeeld toen ze de roman Rodham schreef - met als interessant uitgangspunt: wat als Hillary nooit met Bill was getrouwd? Dat boek las ik nog niet, wel (eindelijk) deze verhalenbundel, en, jeetje, wat is het goed. Sittenfeld schetst moeiteloos het moderne leven, uit het perspectief van zowel mannen als vrouwen, van alle leeftijden en achtergrond. Dat doet ze heel precies, slim en met veel gevoel voor menselijkheid en humor. Echt een dikke aanrader, op het omslag staat aangekondigd dat Reese Witherspoon een serie wil maken van de verhalen. Dat snap ik en ook daar zou ik me erg op verheugen.

Deze aflevering van de Sentimental Garbage- podcast met de naam 'The Nora Ephron Christmas Spectacular' is ook uitstekend buiten de kerstdagen om te beluisteren, zeker als je (zoals ik) bewonderaar bent van het geestige oeuvre van Nora Ephron, schrijfster van een roman (Heartburn), filmscripts (Heartburn, When Harry met Sally, You've got mail) en columnbundels (I feel bad about my neck, I remember nothing). Deze podcast is überhaupt een aanrader (Het gesprek gaat altijd over 'the culture we love that society can sometimes make us feel ashamed of') en in deze aflevering spreken de schrijvers Caroline O'Donoghue en Ella Risbridger over hun voorliefde voor Ephron, maar zijn ze ook interessant kritisch. Waarom is het irritant dat Ephron door mannen werd 'goedgekeurd', hoe zit dat met haar gegoede achtergrond, waarom zou haar zus Delia nooit haar geheimen toevertrouwen aan Nora? De vraag is, in hun woorden: we LOVE Nora Ephron, but do we like her? Geestig, onderhoudend en soms ontroerend: heerlijk.

Over Vrijheid is wat vorm betreft een traditionelere essaybundel, nagenoeg niet autobiografisch, en vol verwijzingen naar literatuur en wetenschappelijk onderzoek – het boek sluit af met 62 pagina’s literatuurlijst en eindnoten. Dat heeft haar ook kritiek opgeleverd (Uit The Guardian: ‘Dit boek ontbeert narratieve urgentie (...) tempo en toon zijn steeds hetzelfde’), maar in diezelfde krant schreef een andere criticus: ‘Wat dit boek zo opwindend maakt, is de evenwichtsoefening, waarbij Nelson erin slaagt om álles in twijfel te trekken en tegelijkertijd te blijven geloven in de waarden (verlangen, artistieke vrijheid, complexiteit) die haar hebben gevormd.’ De Britse schrijver Olivia Laing noemt Nelson ‘een van de opwindendste Amerikaanse schrijvers van dit moment.’ Als leidraad voor haar essays in Over vrijheid gebruikt Nelson onder meer het onderscheid dat de Franse filosoof Foucault maakt tussen bevrijding en vrijheid: ‘bevrijding (opgevat als een daad van een bepaald moment) en vrijheidspraktijken (opgevat als blijvende noodzaak)’. Behoedzaam en precies formulerend (en analyserend, en citerend) zoekt ze op vier terreinen (kunst, seks, drugs en klimaat) naar de betekenis hiervan.

Conclusie: best een pittige leeservaring, maar ook heel interessant en tot nadenken stemmend.

Maggie Nelson kreeg internationale bekendheid met The Argonauts, waarin ze schrijft over de geboorte van zoon Iggy, die ze kreeg met haar partner Harry Dodges. Dodges injecteert in datzelfde boek testosteron en ondergaat een masectomie – Harry (geboren als Wendy) wil geen borsten meer. Zeer persoonlijke ontboezemingen over zwangerschap, genderfluïditeit, bevalling, liefde en seks gaan in dat boek moeiteloos samen met maatschappijkritiek, op de diepgewortelde binaire tegenstellingen bijvoorbeeld (man-vrouw, homo-hetero). Daar doorheen weeft Nelson bijna achteloos citaten van theoretici en filosofen als Ludwig Wittgenstein, Susan Sontag, Judith Butler. Dit mag ingewikkeld klinken; het werkt geweldig. The Argonauts won in 2015 de National Book Critics Circle Award en werd een New York Times-bestseller. In Nederland kreeg haar veel eerder verschenen, maar pas vorig jaar vertaalde, boek Bluets (2009) een cultstatus – de Volkskrant koos het als een van de beste boeken van 2021. Ook in dit boek mixt Nelson ingenieus met genres: bespiegelingen over de kleur blauw vloeien samen met diep deprimerende gevoelens over een verloren liefde, seksuele verlangens, verdriet over een zwaar gewond geraakte vriendin, psychologie en filosofie en dat opgetekend in 240 korte bespiegelingen, van soms niet meer dan een zin.

De Ierse bestsellerschrijver Sally Rooney is fan van Natalia Ginzburg, en ontleende het motto uit haar nieuwste roman Beautiful World, where are you aan deze Italiaanse schrijver. En ook essayist Jan Postma schreef bewonderend over haar in de Groene Amsterdammer ('De aantrekkingskracht van Ginzburgs proza is gelegen in de helderheid' ), waarop ik dacht: haar moet ik lezen. En zo begon ik aan de essaybundel Little Virtues (Le piccole virtù, 1962, alleen in Engels vertaald), ingeleid door Rachel Cusk. En wat is dat een aanrader. De essays zijn betrekkelijk kort (ook een aanbeveling) en vooral: prachtig en vlijmscherp geschreven. Ginzburg combineert persoonlijke ervaringen aan grote thema's, bijvoorbeeld als ze in Winter in the Abruzzi schrijft over het heel prettige alledaagse leven in een klein dorpje, dat in werkelijkheid helemaal niet prettig is - ze woont er met haar gezin in ballingschap omdat haar man op de vlucht is voor het fascistische regime. Ook heel mooi: het hoofdstuk On my Vocation, waarin ze haar schrijverschap onder loep neemt. Verplichte kost voor iedereen die schrijft, maar ook voor iedereen die leest.

Wie zonder voorkennis naar de portretten van fotograaf Robin de Puy kijkt, in haar nieuwe fotoboek Down by the Water, zou zomaar kunnen denken dat de gelauwerde fotograaf verder is gegaan met waar ze voor de coronapandemie zo’n furore mee maakte: fascinerende figuren fotograferen die ze ontdekte tijdens haar roadtrip in de Verenigde Staten. Mis. De bebaarde mannen, de stoere broertjes en de getatoeëerde jonge vrouw die je aankijken vanaf de pagina’s wonen niet in Wyoming of Wisconsin, maar in Wormer - het Noord-Hollandse dorp waar De Puy kort geleden haar intrek nam in een oud gemaal. Kort door de bocht: de excentriekelingen die ze zo graag voor haar lens heeft, bleken ook gewoon bij haar om de hoek te wonen. Een afgelaste reis naar de Verenigde Staten werd afgezegd, en zo ontstond dit een mooi vormgegeven fotoboek, met eigen teksten van De Puy en ijzersterke portretten. Robin de Puy maakte van elke Wormer een icoon, kijk zelf maar.